Wat kunnen leerkrachten doen om het welbevinden van cognitief zwakkere leerlingen te bevorderen?

Inleiding

In het basisonderwijs worden leerlingen vaak ingedeeld in homogene niveaugroepen voor vakken als taal en rekenen. Hoewel dit bedoeld is om beter in te spelen op individuele behoeften, kan het werken in deze groepen negatieve gevolgen hebben voor het zelfbeeld en welbevinden van cognitief zwakkere leerlingen. Dit artikel onderzoekt strategieën die leerkrachten kunnen toepassen om het welbevinden van deze leerlingen te verbeteren, met speciale aandacht voor alternatieven voor homogene groepering en de rol van talentontwikkeling in de sociaal-emotionele ontwikkeling.

Probleemstelling

Het behoren tot de laagste niveaugroepen kan stigmatiserend werken en leiden tot lagere verwachtingen van leerkrachten. Dit kan resulteren in minder motiverende instructie en opdrachten die niet uitdagend genoeg zijn, wat het zelfvertrouwen van deze leerlingen verder kan ondermijnen (Vernooij, 2012; Hattie, 2002).

Alternatieven voor homogene niveaugroepen

1. Heterogene groepen en convergente differentiatie: In plaats van homogene groepering kunnen leerkrachten heterogene groepen vormen waarbij verschillende niveaus samenwerken. Convergente differentiatie biedt hierbij de mogelijkheid om basisinstructie te combineren met verlengde instructie voor leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben (Vernooij, 2012).

2. Focus op proces in plaats van resultaat: Door meer nadruk te leggen op het leerproces en niet alleen op het eindresultaat, kunnen leerkrachten de motivatie en betrokkenheid van zwakkere leerlingen vergroten (Kennisrotonde, 2016a).

3. Vermijden van vooroordelen: Leerkrachten dienen zich bewust te zijn van eventuele vooroordelen en lagere verwachtingen die zij kunnen hebben ten aanzien van zwakkere leerlingen. Een positieve houding en het hebben van hoge verwachtingen zijn cruciaal om het welbevinden te bevorderen, zelfs binnen homogene groeperingen (Belfi et al., 2009).

Rol van talentontwikkeling

1. Stimuleren van diverse talenten: Talentontwikkeling biedt mogelijkheden om het welbevinden van zwakkere leerlingen te versterken door hen te laten excelleren in andere gebieden dan alleen cognitieve vakken zoals rekenen en taal (Kennisrotonde, 2017b).

2. Persoonlijke drijfveren en keuzes: Door meer ruimte te geven voor eigen keuzes en te focussen op persoonlijke motivatie, kunnen leerlingen meer betrokken raken bij hun leerproces. Dit kan bijdragen aan een positieve schoolervaring en het versterken van het zelfvertrouwen (White, 2011).

Conclusie

Het bevorderen van het welbevinden van cognitief zwakkere leerlingen vereist een bewuste aanpak van leerkrachten. Door alternatieven te overwegen voor homogene niveaugroepen en door talentontwikkeling te integreren in het onderwijs, kunnen leerkrachten bijdragen aan een positieve sociaal-emotionele ontwikkeling van deze leerlingen. Het vermijden van stigma's, het hebben van hoge verwachtingen en het stimuleren van diverse talenten zijn essentiële elementen in deze aanpak.

Aanbevelingen voor de praktijk

• Leerkrachten wordt aangeraden om diversiteit te omarmen en te experimenteren met verschillende vormen van groepering die het zelfvertrouwen en de motivatie van zwakkere leerlingen kunnen versterken.
• Het integreren van talentontwikkeling in het curriculum kan bijdragen aan een breder welbevinden en meer betrokkenheid bij het leerproces.
• Professionele ontwikkeling van leerkrachten gericht op het vermijden van vooroordelen en het bevorderen van een positieve leeromgeving is cruciaal.

Door deze strategieën te implementeren kunnen leerkrachten een inclusieve leeromgeving creëren waarin alle leerlingen, ongeacht hun cognitieve niveau, zich optimaal kunnen ontwikkelen en zich gewaardeerd voelen.