Verrijking voor lezende kleuters: het ondersteunen van jonge leestalenten

Geplaatst op 14 augustus 2024

De eerste jaren van de basisschool vormen een cruciale periode voor de leesontwikkeling van kinderen. Kleuters die al vroeg interesse tonen in lezen en vaardigheden beginnen te ontwikkelen die verder reiken dan die van hun leeftijdsgenoten, hebben specifieke ondersteuning en verrijking nodig om hun potentieel te maximaliseren. Dit artikel verkent manieren om jonge leestalenten te herkennen en te verrijken, zodat ze optimaal kunnen profiteren van hun vermogen en interesse in lezen.

Het Herkennen van Leestalenten in de Kleuterklas

Leestalenten bij kleuters kunnen zich op verschillende manieren manifesteren. Sommige kinderen leren zichzelf lezen voordat ze formele instructies krijgen, terwijl anderen blijk geven van een sterke interesse in boeken en geschreven taal. Enkele kenmerken van lezende kleuters zijn:

1. Vroege Leesvaardigheid: Deze kinderen kunnen woorden herkennen en begrijpen zonder formeel leesonderwijs te hebben ontvangen. Ze zijn in staat om eenvoudige boeken te lezen en te begrijpen wat ze lezen.

2. Grote Woordenschat: Lezende kleuters hebben vaak een uitgebreide woordenschat voor hun leeftijd en gebruiken complexe zinnen in hun communicatie.

3. Leeshonger: Deze kinderen hebben een sterke interesse in boeken en zijn vaak te vinden met hun neus in een boek. Ze willen graag nieuwe dingen leren en vragen vaak om nieuwe boeken.

4. Nieuwsgierigheid naar Letters en Woorden: Ze stellen veel vragen over geschreven woorden, letters en de functie van leestekens, en willen graag weten hoe dingen worden gespeld en uitgesproken.

Het is belangrijk voor leerkrachten en ouders om deze signalen op te merken en de juiste ondersteuning te bieden.

Het Creëren van een Rijke Leesomgeving

Een rijke leesomgeving is essentieel voor de ontwikkeling van lezende kleuters. Deze omgeving moet de nieuwsgierigheid en interesse van kinderen aanmoedigen en hen de ruimte geven om hun leesvaardigheden verder te ontwikkelen. Enkele strategieën om zo'n omgeving te creëren zijn:

1. Divers Boekenaanbod: Zorg voor een breed scala aan boeken, variërend in moeilijkheidsgraad en onderwerp. Dit geeft kinderen de kans om verschillende soorten teksten te verkennen en hun leesinteresse te verbreden.

2. Toegang tot Leermiddelen: Naast boeken moeten er andere leermiddelen beschikbaar zijn, zoals alfabetpuzzels, letterblokjes en interactieve leesapps die leesvaardigheid stimuleren.

3. Stimuleren van Zelfstandig Lezen: Moedig kinderen aan om zelfstandig te lezen en hen te ondersteunen bij het kiezen van boeken die bij hun niveau en interesse passen.

4. Gezamenlijk Lezen en Discussies: Lees samen met de kinderen en bespreek de inhoud van boeken. Dit helpt hen niet alleen om beter te begrijpen wat ze lezen, maar bevordert ook hun kritisch denken en spreekvaardigheid.

Differentiatie in de Klas

Differentiatie is cruciaal bij het ondersteunen van lezende kleuters. Omdat deze kinderen zich vaak in een sneller tempo ontwikkelen dan hun leeftijdsgenoten, is het belangrijk dat ze worden uitgedaagd en gestimuleerd. Differentiatie kan op de volgende manieren worden gerealiseerd:

1. Aanpassen van de Leesstof: Bied uitdagendere boeken en leesmateriaal aan die aansluiten bij hun leesniveau en interesses. Vermijd het beperken van kinderen tot het leesmateriaal dat voor hun leeftijdsgroep is bedoeld als dit te eenvoudig voor hen is.

2. Individuele Leestaken: Geef lezende kleuters persoonlijke leestaken die zijn afgestemd op hun capaciteiten en behoeften. Dit kan variëren van boekverslagen tot creatieve projecten zoals het maken van een eigen verhaalboek.

3. Samenwerkingsprojecten: Moedig samenwerking aan met andere lezende kinderen of in groepen waarin verschillende niveaus vertegenwoordigd zijn. Dit bevordert sociale interactie en geeft kinderen de kans om van elkaar te leren.

4. Verrijkingsactiviteiten: Organiseer verrijkingsactiviteiten zoals schrijfcursussen, dramalessen gebaseerd op boeken, en boekbesprekingen die hun leeservaring verder verdiepen.

De Rol van Ouders

Ouders spelen een cruciale rol in het ondersteunen van de leesontwikkeling van hun kind. Enkele manieren waarop ouders hun lezende kleuters kunnen ondersteunen zijn:

1. Voorlezen en Samen Lezen: Lees regelmatig voor aan je kind en moedig hen aan om samen met jou te lezen. Dit versterkt hun leesvaardigheid en vergroot hun plezier in lezen.

2. Bezoeken aan de Bibliotheek: Maak van bibliotheekbezoeken een leuke en regelmatige activiteit. Laat kinderen hun eigen boeken kiezen en ontdek samen nieuwe genres en auteurs.

3. Creëren van een Leescultuur: Laat zien dat lezen belangrijk is door zelf ook regelmatig te lezen en leeservaringen met je kind te delen.

4. Gesprekken over Boeken: Praat met je kind over de boeken die ze lezen. Stel vragen over het verhaal, de personages en hun gedachten hierover. Dit helpt hen om kritisch te denken en hun begrip te verdiepen.

Ondersteuning door de School

Scholen kunnen een grote rol spelen bij het ondersteunen van lezende kleuters door:

1. Training van Leerkrachten: Zorg ervoor dat leerkrachten getraind zijn in het herkennen van en inspelen op de behoeften van lezende kleuters. Dit kan door middel van professionele ontwikkeling en workshops.

2. Samenwerking met Ouders: Stimuleer de samenwerking tussen ouders en leerkrachten om de leesontwikkeling van kinderen te ondersteunen. Regelmatige communicatie en ouderbijeenkomsten kunnen hierbij helpen.

3. Gebruik van Technologische Hulpmiddelen: Integreer technologie in het leesonderwijs, bijvoorbeeld door gebruik te maken van educatieve apps en digitale boeken om de leesvaardigheid te bevorderen.

4. Bevordering van Leesprogramma's: Ontwikkel en implementeer leesprogramma's die zijn ontworpen om lezende kleuters te verrijken en te stimuleren. Dit kan bijvoorbeeld door deelname aan leeswedstrijden of boekclubs.

Conclusie

Het verrijken van de leeservaring van lezende kleuters is essentieel voor hun persoonlijke en academische ontwikkeling. Door een rijke leesomgeving te bieden, gebruik te maken van differentiatie in de klas, en de samenwerking tussen ouders en scholen te bevorderen, kunnen we jonge leestalenten ondersteunen en hun liefde voor lezen stimuleren. Het is belangrijk om de nieuwsgierigheid en het enthousiasme van lezende kleuters te koesteren, zodat zij hun volledige potentieel kunnen bereiken en een leven lang plezier in lezen kunnen ervaren.

Geraadpleegde bronnen

• Aarnoutse, C., & van Leeuwe, J. (1998). Relation between reading comprehension, vocabulary, reading pleasure, and reading frequency. Educational Research and Evaluation, 4(2), 143-166. http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1076/edre.4.2.143.6960
• Berenst, J. & Faasse, S. (2016). Ontluikende geletterdheid en de rol van de (voor)school. In: J. Berenst, S. Faasse, A. Herder, & M. Pulles, Meer dan lezen: Over geletterdheid, geletterdheidsontwikkeling en leesonderwijs. Assen: Van Gorcum.
• Berenst, J. & Pulles, M. (2016). Geletterdheidspraktijken in de samenleving. In: J. Berenst, S. Faasse, A. Herder, & M. Pulles, Meer dan lezen: Over geletterdheid, geletterdheidsontwikkeling en leesonderwijs. Assen: Van Gorcum.
• Bus, A. G., Takacs, Z. K., & Kegel, C. A. (2015). Affordances and limitations of electronic storybooks for young children's emergent literacy. Developmental Review, 35, 79-97. https://doi.org/10.1016/j.dr.2014.12.004
• Chambers, A. (2011). Tell me, Children, Reading & talk, with The reading Environment, How adults help children enjoy books. Woodchester (UK): The Thimble Press.
• Dickinson, D. K., & Porche, M. V. (2011). Relation between language experiences in preschool classrooms and children’s kindergarten and fourthâ€Âgrade language and reading abilities. Child development, 82(3), 870-886. http://doi.org/10.1111/j.1467- 8624.2011.01576.x
• García, J. R., & Cain, K. (2014). Decoding and reading comprehension: A meta-analysis to identify which reader and assessment characteristics influence the strength of the relationship in English. Review of Educational Research, 84(1), 74-111. https://doi.org/10.3102/0034654313499616
• Kalb, G., & Van Ours, J. C. (2014). Reading to young children: A head-start in life?. Economics of Education Review, 40, 1-24. https://doi.org/10.1016/j.econedurev.2014.01.002
• Kim, Y. H., & Park, J. H. (2014). The influence of children's independent picture book reading on reading activity: The effect of mother-children interaction. The Korean Journal of Community Living Science, 25(4), 619-628. http://doi.org/10.7856/kjcls.2014.25.4.619
• Krashen, S. (2013). Reading and vocabulaty acquisition: Supporting evidence and some objections. Iranian Journal of Language Teaching Research, 1(1), 27-43. http://www.ingentaconnect.com/content/doaj/23221291/2013/00000001/00000001/art0 0002
• Lerkkanen, M. K., Kiuru, N., Pakarinen, E., Viljaranta, J., Poikkeus, A. M., Rasku- Puttonen, H., ... & Nurmi, J. E. (2012). The role of teaching practices in the development of children’s interest in reading and mathematics in kindergarten. Contemporary Educational Psychology, 37(4), 266-279. https://doi.org/10.1016/j.cedpsych.2011.03.004
• Lysenko, L. V., & Abrami, P. C. (2014). Promoting reading comprehension with the use of technology. Computers & Education, 75, 162-172. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2014.01.010
• Nielen, T. & Bus, A. (2015). Bibliotheek op school onder de loep: Leesmotivatie stimuleren. JSW, 99(8), 6-9.
• Pompert, B. (2016). Zinvol werken aan beginnende alfabetische geletterdheid. In: J. Berenst, S. Faasse, A. Herder, & M. Pulles, Meer dan lezen: Over geletterdheid, geletterdheidsontwikkeling en leesonderwijs. Assen: Van Gorcum.
• Pompert, B. (2017). Zin in lezen in groep 3. De Wereld van het Jonge Kind, 44(10), 4-9.
• Pompert, B. & de Wever, M. (2012). Zin in lezen: Naar een andere aanpak van lezen in groep 3. Alkmaar: De Activiteit.
• Roskos, K., & Neuman, S. B. (2014). Best practices in reading: A 21st century update.
• The Reading Teacher, 67(7), 507-511. http://doi.org/10.1002/trtr.1248
• Singelsma, J. & Oosterloo, A. (2016). Leesbevordering op school. Lezen is eten en hongeren tegelijk. In: J. Berenst, S. Faasse, A. Herder, & M. Pulles, Meer dan lezen: Over geletterdheid, geletterdheidsontwikkeling en leesonderwijs. Assen: Van Gorcum.
• Van Steensel, R., van der Sande, L., & Arends, L. (2017). Investeren in leesmotivatiemmaakt leerlingen meer gemotiveerde lezers… en betere lezers. Levende Talen Tijdschrift, 18(2), 3-13. http://www.lt-tijdschriften.nl/ojs/index.php/ltt/article/view/1686
• van der Veen, C., Dobber, M., & van Oers, B. (2016). Implementing Dynamic Assessment of vocabulary development as a trialogical learning process: A practice of teacher support in primary education schools. Language Assessment Quarterly, 13(4), 329-340. https://doi.org/10.1080/15434303.2016.1235577
• Wattsâ€ÂTaffe, S., Broach, L., Marinak, B., McDonald Connor, C., & Walkerâ€ÂDalhouse, D. (2012). Differentiated instruction: Making informed teacher decisions. The Reading Teacher, 66(4), 303-314. http://doi.org/10.1002/TRTR.01126
• Wigfield, A., Mason-Singh, A., Ho, A. N., & Guthrie, J. T. (2014). Intervening to improve children’s reading motivation and comprehension: Concept-oriented reading instruction. In S. A. Karabenick , T. C. Urdan (ed.) Motivational Interventions (Advances in Motivation and Achievement, Volume 18, pp.37 – 70). Emerald Group Publishing Limited.