Werken met de Roos van Leary

>> Roos van Leary -2- direct bestellen.

Boek bij de Roos van Leary

Gedrag roept bepaald gedrag op. Een team is geen optelsom van vaststaande persoonlijkheden, maar er is een wisselwerking tussen de teamleden. Een model dat beschrijft hoe bepaalde sociale processen verlopen, is de Roos van Leary. Dit model is wordt veelgebruikt in de groepsdynamica. In het boek Werken met de Roos van Leary legt Sjaak Vane uit hoe de Roos van Leary werkt en hoe je hiermee effectieve communicatie kunt bevorderen.

Deze boekrecensie geeft aanvullende informatie op het basisartikel over de Roos van Leary. Als je basiskennis wat weggezakt is, dan raad ik je aan om eerst dit artikel te lezen: Roos van Leary.

De belangrijkste sleutel

Groepen zijn te beïnvloeden. Teamleden spelen in op elkaars reacties. De Roos van Leary biedt mogelijkheden voor gedragsverandering van teamleden. De belangrijkste sleutel daarvoor is je eigen gedrag. Daarom moet je de Roos van Leary eerst op jezelf toepassen. Ontwikkel zicht op je eigen (tot nu toe onopgemerkte) reacties. Als je je hiervan bewust bent, kun je bepaalde interventies gebruiken om groepen of individuele teamleden aan te sturen.

De manier waarop teamleden communiceren, verschilt op de volgende aspecten:

• De mate waarin de groepsleden invloed op elkaar uitoefenen.
• Hoe persoonlijk of afstandelijk de betrokkenen met elkaar omgaan.

Acht communicatiestijlen

De Roos van Leary onderscheidt acht communicatiestijlen:

• Leidend. Gedrag, gericht op beïnvloeding. Je benadert anderen als medestander. Kenmerken: taakgericht leiderschap, advies geven, energiek, initiatiefrijk.
• Competitief. Invloedrijk gedrag, waarbij je jezelf onderscheidt van de ander. Kenmerken: het geloof in eigen kunnen, bewondering opwekken voor zijn prestaties, voorbijgaan aan kritiek. Niet als eerste veranderingen invoeren, maar afzetten om te onderscheiden.
• Agressief. Afzetten tegen anderen en hiermee eigen richting geven aan het groepsproces. Kenmerken: goed in verwoorden van kritiek die in de groep leeft, actief bestrijden wat niet in orde is.
• Opstandig. Verongelijkt afkeren van anderen. Weinig invloed uitoefenen. Kenmerken: onafhankelijk, waakzaam, kritisch, niet perse erop uit om anderen te overtuigen.
• Teruggetrokken. Niet-invloedrijk gedrag. Innerlijk tegenover anderen opstellen, maar dat niet laten merken. Kenmerken: eigen mening wijkt af en wordt achtergehouden, ongenoegen, desinteresse, weinig initiatief.
• Afhankelijk. Zoeken naar binding. Kenmerken: niet onderscheiden door eigen mening, niet gericht op invloed, verlangen naar leiding, instemming zoeken voordat je met een initiatief komt.
• Meewerkend. Samengedrag met weinig sturing. Kenmerken: welwillend, belangstellend uitnodigend, conflicten toedekken, verzoenend optreden. Zegt graag ‘wij’ en ‘iedereen’.
• Helpend. Initiatiefrijk, ondersteunend gedrag. Kenmerken: gericht op samenwerking, moeite met protest, vaak de sociaal-emotioneel leider. Niet de taak, maar de sfeer staat voorop.

Hieronder zie je de communicatiestijlen (zij het in iets andere bewoordingen):

Kanttekeningen

Soms wordt de Roos van Leary niet goed geïnterpreteerd. Bij een al te strakke indeling kun je nuances over het hoofd zien. Daarom enkele kanttekeningen:

• Elke stijl kan functioneel zijn voor het groepsproces. Het is niet zo dat boven-gedrag en samen-gedrag garant staan voor een goede samenwerking. Het is ook nodig dat groepsleden elkaar volgen (onder-gedrag) en elkaar aanscherpen (tegen-gedrag). Ook teruggetrokken gedrag kan belangrijk zijn, om anderen de kans te geven zich uit te spreken.
• Niet elke communicatieve stijl hoeft aanwezig te zijn in het team, het kan zijn dat sommige delen van de Roos onbezet zijn.
• Het kan voorkomen dat verschillende groepsleden dezelfde communicatieve stijl hanteren op een bepaald moment, het is dus niet zo dat iemand altijd op dezelfde plek past in de Roos. Het is een momentopname van de zich ontwikkelende dynamiek in een groep.
• Er zitten grenzen aan de effectiviteit van het werken met dit. Verwarde personen of teamleden die vastzitten in verstokte gewoontes, zijn nauwelijks te beïnvloeden. Wat je wel kunt proberen, is om de personen eromheen in een bepaalde richting te bewegen. 

Kwaliteiten en valkuilen

Teveel is niet goed. Zo is het ook met Roos van Leary. Je kunt ook doorschieten in je communicatiestijl. Teveel helpend gedrag kan veranderen in bemoeizucht, teveel leidend gedrag in de baas spelen. Elk segment van de Roos heeft zijn kwaliteiten, maar het heeft ook zijn valkuilen. In de Roos van Leary vallen de kwaliteiten in de binnenring, en de valkuilen in de buitenring. De kenmerken hiervan worden uitgewerkt in het hoofdstuk Kwaliteiten en valkuilen.

De wisselwerking tussen gedragsstijlen

In dit hoofdstuk werkt de auteur uit hoe gedragsprocessen verlopen en mensen op elkaar reageren. Ook de symmetrische reactie en de complementaire reactie komen aan bod.

Het mooie van de Roos van Leary is dat je gedrag kunt beïnvloeden en bijsturen, zonder dat je het concreet ter sprake hoeft te brengen. Dit is een kenmerkend verschil met andere sturingselementen.
Hierbij is het belangrijk om flexibel te kunnen zijn. Een goede begeleider kan razendsnel schakelen in zijn benaderingswijze. Om het toe te passen op een leerkracht: Soms gaat de leerkracht nadrukkelijk boven zitten leerkracht, terwijl hij zich op een ander moment inhoudt om teruggetrokken leerlingen de ruimte te geven.

Tot slot

Bij het boekje Werken met de Roos van Leary hoort ook een website, waarop je twee jaar toegang hebt tot bijbehorende filmpjes, opdrachten en een zelftest. In de filmpjes zie je telkens gedeeltes van een teamvergadering, waarbij de teamleden in verschillende segmenten van de Roos zitten. Je leert het gedrag herkennen en ziet welke reacties elk gedrag uitlokt. 

Werken met de Roos van Leary is een dun boekje, wat je snel uit hebt. Na het lezen heb je een helder beeld van de verschillende communicatiestijlen. De uitleg over symmetrisch en complementair gedrag vind ik niet supersterk, dat heb ik weleens eenvoudiger gelezen. Maar als je het goed leest en herleest, wordt het steeds duidelijker. 

Goed dat de auteur dit thema onder de aandacht brengt. De Roos van Leary komt ook wel aan bod in opleidingen, maar op dat moment zien niet alle studenten het nut ervan in. En dan blijft het ook minder goed hangen. Terwijl het juist heel belangrijk is om dit voor jezelf helder te hebben, als je functioneert in een team. Met een effectief communicerend team kun je veel meer bereiken. 

Bestellen

Het boek Roos van Leary -2- is te bestellen via: