E-learning. Trends en ontwikkelingen

Weblog technology enhanced learning

Wilfred Rubens houdt sinds oktober 2003 een weblog bij over technology enhanced learning. Hij heeft op basis van de ongeveer 4900 blog posts een boek geschreven waarin hij e-learning-trends en -ontwikkelingen beschrijft.

Leren met behulp van technologie

E-learning definieert hij als leren (gestuurd en zelfgestuurd) met behulp van informatie- en communicatietechnologie (in het bijzonder internettechnologie), zowel in het onderwijs, als in het bedrijfsleven en andere arbeidsorganisaties. 

De term ‘e-learning’ stamt uit 1999. Daarvoor werden andere termen gebruikt, zoals online leren. Hoewel trends en ontwikkelingen op dit terrein zich in een trager tempo voltrekken dan verwacht, is sprake van een dynamisch terrein.

In zijn boek illustreert Rubens dat e-learning zich in fases heeft ontwikkeld. Op dit moment bevindt e-learning zich in de fase van geleidelijke verbetering, al zijn bepaalde aspecten van e-learning nog steeds onvolwassen. 

Volgens Wilfred Rubens wordt de ontwikkeling van e-learning beïnvloed door:

• maatschappelijke ontwikkelingen (in hoofdstuk 2 beschrijft hij er acht);
• technologische ontwikkelingen (zoals cloud computing of ‘bring your own device’);
• veranderende opvattingen over leren. 

Deel II Visies en opvattingen over leren

In deel II van dit boek behandelt hij een aantal visies en opvattingen over leren of in relatie tot leren. Deze visies en opvattingen leiden er mede toe dat meer aandacht wordt besteed aan:

• het belang van motivatie en passie voor leren;
• zelfgestuurd leren en aan personalisering van het leren.

Er is mede daardoor meer aandacht voor de lerende en voor veranderingen ten aanzien van de ‘leerfunctie’ binnen organisaties. Deze ontwikkelingen leiden ook tot veranderingen ophet gebied van e-learning en blended learning. Technologie fungeert dan als enabler van andere manieren van leren en e-learning.

Echter, binnen het onderwijs is ook sprake van een ontwikkeling die juist de richting uit gaat van meer standaardisatie en kennisoverdracht. 

De fase van geleidelijke verbetering kenmerkt zich ook door meer aandacht voor ‘digitale didactiek’. 

"Digitale didactiek is de kennis en kunde met betrekking tot het gebruik van ICT bij het faciliteren van het leren" (Simons, 2003).

Om ICT op een zinvolle manier in te zetten voor leren, zul je je moeten verdiepen in didactiek, in technologie en in de wijze waarop didactiek en technologie elkaar beïnvloeden. Door onvoldoende kennis te hebben van technische mogelijkheden, mis je vanuit onderwijskundig perspectief kansen.

Tegelijkertijd loop je het risico op ‘didactische drama’s’ als sprake is van te veel technology push (Sloep, 2011). Het is dus van belang om technology push en technology pull te vermijden. 

Deel III Vormgeven leeractiviteiten

In deel III staat Wilfred Rubens eerst stil bij tien manieren waarop ICT kan leiden tot betere en/of vernieuwde manieren van het vormgeven van leeractiviteiten. Vervolgens bespreekt hij enkele modellen en toepassingen op het gebied van digitale didactiek.

Bekende modellen zijn bijvoorbeeld het TPACK-model of het Community of Inquiry-model. Rubens laat ook zien dat deze modellen elkaar kunnen versterken.

Voorbeelden van toepassingen zijn:

• computer supported collaborative learning;
• peer support en peer tutoring;
• de flipped classroom;
• Massive Open Online Courses. 

Deel IV Technologieën

In deel IV neemt Wilfred Rubens technologieën als invalshoek. Hij beschrijft eerst beknopt enkele relevante technologische ontwikkelingen en gaat daarna in op technologieën die specifiek ontwikkeld zijn voor leren:

• de elektronische leeromgeving;
• oplossingen voor learning analytics.

En op technologieën die niet specifiek ontwikkeld zijn voor leren, maar daar wel voor worden gebruikt:

• zoals mobiele technologie;
• sociale media. 

Epiloog

In de epiloog blikt Rubens terug op de voorgaande hoofdstukken. Hij stelt onder meer dat:

• de scope van e-learning in de loop der jaren is verbreed;
• dat de kwaliteit van e-learning is verbeterd;
• het aandeel e-learning gestaag toeneemt;
• we dankzij toegankelijk geworden technologie beschikken over nieuwe, krachtige didactische toepassingen. 

Wilfred Rubens ontpopt zich in ‘E-learning. Trends en ontwikkelingen’ als een optimist, maar niet als een ‘evangelist’. Van diverse toepassingen beschrijft hij niet alleen de mogelijkheden en kansen, maar ook de belemmeringen en risico’s.

Hij is enthousiast over e-learning, maar voldoende realist om de vele verbeterpunten te zien.

N.a.v. Rubens, W., 'E-learning Trends en ontwikkelingen', 228 blz. Uitgeverij InnoDoks 2013, € 23.95 inmiddels uitverkocht.

Download de gratis PDF-versie of bestel een exemplaar via E-learning Trends en ontwikkelingen