Het versterken van zelfsturend leren bij mbo-studenten tijdens stages voor verhoogd leerrendement

Geplaatst op 14 augustus 2024

Stages vormen een essentieel onderdeel van het middelbaar beroepsonderwijs (mbo). Ze bieden studenten de kans om theoretische kennis in de praktijk te brengen en waardevolle werkervaring op te doen. Zelfsturend leren speelt een cruciale rol in het succes van deze leerervaringen. Het vermogen van studenten om hun eigen leerproces te sturen, bepaalt in grote mate de effectiviteit en het leerrendement van hun stage. Dit artikel onderzoekt hoe mbo-studenten hun zelfsturende vaardigheden kunnen ontwikkelen om optimaal te profiteren van hun stageperiodes.

Het Belang van Zelfsturend Leren

Zelfsturend leren verwijst naar het vermogen van studenten om hun eigen leerdoelen te bepalen, leerstrategieën te kiezen en hun voortgang te evalueren. In de context van een stage betekent dit dat studenten actief betrokken zijn bij hun eigen leerproces en verantwoordelijkheid nemen voor hun professionele ontwikkeling. Zelfsturend leren bevordert niet alleen zelfstandigheid, maar stimuleert ook kritisch denken, probleemoplossend vermogen en het vermogen om feedback te integreren.

Stages bieden een ideale omgeving voor zelfsturend leren, aangezien studenten worden geconfronteerd met echte werksituaties waarin ze hun kennis en vaardigheden moeten toepassen. Het vermogen om zelfstandig te leren en zich aan te passen aan nieuwe omstandigheden is essentieel voor succes in de beroepspraktijk.

Factoren die Zelfsturend Leren Beïnvloeden

Verschillende factoren kunnen het zelfsturend leren van mbo-studenten tijdens hun stage beïnvloeden. Deze factoren zijn onder andere:

1. Persoonlijke Motivatie: De intrinsieke motivatie van een student speelt een belangrijke rol bij zelfsturend leren. Studenten die gemotiveerd zijn om te leren en zichzelf te verbeteren, zijn eerder geneigd om actief deel te nemen aan hun leerproces.

2. Ondersteuning en Begeleiding: Effectieve begeleiding door stagebegeleiders en docenten is cruciaal voor het bevorderen van zelfsturend leren. Begeleiders kunnen studenten helpen bij het stellen van realistische doelen en hen aanmoedigen om zelfstandig problemen op te lossen.

3. Leeromgeving: Een leeromgeving die autonomie en experimenteren stimuleert, bevordert zelfsturend leren. Studenten moeten de vrijheid hebben om fouten te maken en te leren van hun ervaringen zonder angst voor negatieve gevolgen.

4. Reflectie: Regelmatige reflectie op ervaringen en prestaties helpt studenten om inzicht te krijgen in hun leerproces en hun vaardigheden te verbeteren. Reflectie moedigt studenten aan om kritisch na te denken over hun aanpak en de resultaten ervan.

Strategieën om Zelfsturend Leren te Verbeteren

Het versterken van zelfsturend leren bij mbo-studenten tijdens hun stage vereist een gerichte aanpak. Hier zijn enkele strategieën die kunnen worden toegepast:

1. Stimuleren van Eigen Verantwoordelijkheid

Studenten moeten worden aangemoedigd om verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen leerproces. Dit kan worden bereikt door hen te betrekken bij het opstellen van hun leerdoelen en hen te vragen om zelf evaluaties van hun voortgang te maken. Het ontwikkelen van een persoonlijk leerplan kan studenten helpen om hun doelen duidelijk te definiëren en een strategie te ontwikkelen om deze te bereiken.

2. Bevorderen van Autonomie

Een belangrijke stap in het bevorderen van zelfsturend leren is het creëren van een leeromgeving waarin studenten autonomie ervaren. Dit houdt in dat studenten de ruimte krijgen om zelf beslissingen te nemen over hun leeractiviteiten en zelf problemen op te lossen. Begeleiders kunnen studenten ondersteunen door hen te coachen in plaats van direct instructies te geven.

3. Feedback en Reflectie

Regelmatige en constructieve feedback is essentieel voor zelfsturend leren. Studenten moeten de kans krijgen om feedback te ontvangen op hun prestaties en deze te gebruiken om hun vaardigheden te verbeteren. Daarnaast is het belangrijk om reflectiemomenten in te bouwen waarin studenten kunnen nadenken over hun ervaringen en de lessen die ze hebben geleerd.

4. Integreren van Probleemoplossende Taken

Probleemoplossende taken en projectgebaseerd leren kunnen studenten helpen hun zelfsturend leren te ontwikkelen. Door studenten uit te dagen met complexe taken die kritisch denken en creativiteit vereisen, kunnen ze hun vermogen om zelfstandig te leren vergroten.

Rol van Docenten en Begeleiders

Docenten en stagebegeleiders spelen een cruciale rol bij het bevorderen van zelfsturend leren. Zij moeten fungeren als coaches die studenten ondersteunen en begeleiden in hun leerproces. Enkele manieren waarop docenten en begeleiders zelfsturend leren kunnen ondersteunen, zijn:

• Individuele Begeleiding: Persoonlijke begeleiding kan studenten helpen bij het identificeren van hun leerbehoeften en het ontwikkelen van strategieën om hun doelen te bereiken.

• Mentorschap: Mentoren kunnen waardevolle inzichten bieden door hun eigen ervaringen te delen en studenten te inspireren om hun potentieel te realiseren.

• Faciliteren van Groepsdiscussies: Door groepsdiscussies en samenwerking te stimuleren, kunnen docenten een omgeving creëren waarin studenten van elkaar leren en hun zelfvertrouwen vergroten.

Uitdagingen en Oplossingen

Hoewel het bevorderen van zelfsturend leren tijdens stages talrijke voordelen biedt, zijn er ook uitdagingen waarmee rekening moet worden gehouden. Sommige studenten kunnen moeite hebben met de overgang naar een meer zelfstandige leeromgeving en kunnen behoefte hebben aan extra ondersteuning.

Het is belangrijk om te erkennen dat niet alle studenten dezelfde mate van zelfsturend leren bezitten. Daarom moeten docenten en begeleiders differentiëren in hun aanpak en maatwerk leveren om aan de individuele behoeften van studenten te voldoen. Dit kan onder andere door het aanbieden van extra workshops of begeleiding voor studenten die meer ondersteuning nodig hebben.

Conclusie

Zelfsturend leren is een essentieel aspect van succesvolle stages in het mbo. Door studenten aan te moedigen verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen leerproces en hen te ondersteunen in hun ontwikkeling, kunnen ze hun leerervaring maximaliseren en hun professionele vaardigheden verbeteren. Docenten en begeleiders spelen een cruciale rol in het creëren van een omgeving die zelfsturend leren bevordert.

Het versterken van zelfsturend leren draagt niet alleen bij aan het leerrendement van studenten, maar bereidt hen ook beter voor op de eisen van de arbeidsmarkt. Door te investeren in de ontwikkeling van zelfsturende vaardigheden kunnen mbo-studenten uitgroeien tot zelfstandige, kritische en bekwame professionals.

Geraadpleegde bronnen 

• Aalsma, E., Van den Berg, J. & De Bruijn, E. (2014). Verbindend perspectief op opleiden naar vakmanschap. ’s-Hertogenbosch: ECBO.
• Al-Mamun, M.A. (2012). The soft skills education for the vocational graduate: Value as work readiness skills. British Journal of Education, Society, & Behavioral Science, 2(4), 326-338.
• Blokhuis, F.T.L. (2006). Evidence-based design of workplace learning. Enschede: University of Twente.
• Brouwer, E. (2015). Student als leergierige ‘werknemer’. Canon beroepsonderwijs. ‘s-Hertogenbosch: ECBO. 
• Clark, D., & Fahr, R. (2001). The promise of workplace training for non-college-bound youth: Theory and evidence from German apprenticeship. IZA Discussion Paper No. 378.
• Kargar, F.R., Ajilchi, B. Goreyshi, M.K. & Noohi, S. (2013). Effect of creative and critical thinking skills teaching on identity styles and general health in adolescents. Procedia – Social and Behavorial Sciences 84, 464-469.
• Kennisrotonde. (2016a). Welke factoren zijn van invloed op de kwaliteit van werkplekleren in het beroepsonderwijs? (KR. 053). Den Haag: Kennisrotonde.
• Kennisrotonde. (2016b). Welk handelingsrepertoire heeft een docent beroepsonderwijs nodig in een praktijknabije leeromgeving? (KR. 032) Den Haag: Kennisrotonde
• Kennisrotonde. (2017). Hoe kunnen docenten het eigenaarschap van leerlingen in het voortgezet onderwijs versterken? (KR. 180). Den Haag: Kennisrotonde.
• Kennisrotonde. (2020). Zelfsturing. Den Haag: Kennisrotonde.
• Nieuwenhuis, L.F.M. (2006). Vernieuwend vakmanschap: Een drieluik over beroepsonderwijs en innovatie. Enschede: University of Twente.
• Nieuwenhuis, L., Hoeve, A. Nijman, D.-J. & Van Vlokhoven, V. (2017). Pedagogisch-didactische vormgeving van werkplekleren in het initieel beroepsonderwijs: een internationale reviewstudie. Nijmegen: HAN, Kenniscentrum Kwaliteit van leren.
• Onstenk, J. (2016). Het werkplekcurriculum in de school: Leren op de werkplek. Utrecht: Platform Samen Opleiden & Professionaliseren.
• Onstenk, J. & Van den Berg, J. (2019). Weten wat je doet: kennis en vakmanschap in het mbo. ’s-Hertogenbosch: ECBO.
• Sharples, K. & Moseley, L. G. (2011). Learning to learn self-regulation in practice: A 2 cohort evaluation. Nurse Education in Practice 11, 345-350.
• Thomas, V., Vanslambrouck, S. & Peeters, J. (2019). Zelfsturend leren: het heft in eigen hand. Retrieved: 02-04-2020 by www.volwassenenleren.nl.
• Van den Berg, N. & Onstenk, J. (2019). Evidence informed werken aanwerkplekleren in het mbo. De Nieuwe Meso 6(4), 57-61.
• Vanslambrouck, S. (2018). Being successful in blended adult education: A person-centered approach. Brussel: Vrije Universiteit Brussel.
• Van Woerkom, M. (2003). Critical reflective work behaviour. Enschede: University of Twente.
• Zimmerman, B.J. (2002). Becoming a Self-Regulated Learner: An Overview. Theory Into Practice 41(2), 64-70.